МОРКО ЗЕМЛЯЧЕСТЫШТЕ САМЫРЫКТУКЫМ НЕРГЕН

2017 ий 15 пургыжышто Йошкар-Олаште, Калыкле президент школ-интернатыште, Морко кундем землячествын «Марий самырыктукым» лӱман йыргешке ÿстелже эртыш.

Мероприятий Валентин Колумбын почеламутшым лудмаш гыч почылто. Тиде школышто тунемше марий йоча-влак ден нунын туныктышышт, Морко кундем нерген презентацийым ыштен, кӱсле дене шоктен, уна-влакым вашлийыч. Морко кундемын куштымашыжым чолга марий тунемше куштен ончыктыш.

Йыргешке ÿстелыште Анатолий Кузьмин, Лидия Иксанова, Андрей Чемышев да молат лийыч. Паша радамым Александр Иванов вÿдыш.

Тыгодым тÿрлö йодышым нӧлталыч. Мутлан, Морко кундем землячествын правленийже дене кылым кучаш манын, самырык-влак кокла гыч ик эн чолга марий активистым ойыраш кÿлмö нерген ойлытш.

«ВКонтакте» социальный сетьыште Морко землячествын лаштыкше (vk.com/morkokundem) уло. Тушко кажныже Морко кундем нерген тӱрлӧ информацийым колтен кертеш: Морко район гыч лекше талешке-влак нерген презентацийым, сай фотом да т.м. Тыгак «Одноклассникыште» тыгай лаштыкым ыштыман. Тидым Александр Альбертович тыге умылтарыш: «40 ий марте ВКонтактыште шинчат, а 40 ий деч кугыракше Одноклассникыште улыт». Тыгак Морко район дене кылдалтше сайтым ышташ шонымаш уло.

Палемдыман, Морко землячествын еҥже-влак тÿрлö мерприятийыште лияш тыршат. Теве 1 пургыжышто шымлызе Тимофей Евсеевын шочмыжлан 130 ий темме вашеш тудынак лÿмжым нумалше кугыжаныш тоштерыште выставке почылтмаштке мийышт.

Морко кундем землячестве икмыняр пайремым лишыл жапыште эртараш палемден:
• 24 пургыж - Шкетан лÿмеш театрыште Морко кундемын кечыже. «Морко сем» спектакльым пырля ончаш.
• 26 пургыж - «Йоча ӱярня» пайрем. Тудо Морко кундемысе Шордур школышто лиеш. Республикысе марий тÿвыра рÿдер вуйын шога.
• 1 ӱярня - Морко кундемысе ӱдырамаш-влакын погынымаш. Тушко 120 наре ӱдырамаш чумырга. Тӱрлӧ йодышым каҥашаш тӱҥалыт: «Ӱдырамаш да бизнес», «Ӱдырамаш да еш» да т.м.
• 23 вӱдшӧр - Морко кунем гыч улшо артист-влакын Йошкар-Олаште концертше. Сеҥымашын XXX идалыкше лÿмеш тӱвыра полаштыше лиеш. Морко сӱанын кузе чын эртымым ончыкташ шонымаш уло.
• 26 вӱдшӧр - Марий талешке кече. Кажне ийын тиде кечын шым шагат эрдене Сергей Чавайн памятник воктене Морко землячестве погына, пеледышым пышта да сортам чӱкта. Эн ончыч С.Г. Чавайнлан, вара молылан. Тиде кечынак Морко школлаште 9-11 классыште тунемше-влаклан Морко гыч лекше талешке-влак нерген каласкалаш, национальный шкешамым кумылаҥдыше мутланымашым эртараш кутыреныт.
• 30 пеледыш - Морко кундемыште Кучко памаш ялын тӱвыра пӧртыштыжӧ Валентин Колумб лудмаш.

Планым пеҥгыдемдымеке, мутым Андрей Чемышевлан пуышт. Тудым финн-угор тӱняште Википедий дене пашам ыштыше специалист семын палат. Андрей Валерьевич марий Википедий нергенак ойжым шуыш. Тудо теве мом ойла: «Википедий - эрыкан энциклопедий. Тудо руш йылме дене уло. Эн кугу википедий англичан йылме дене. Каласаш кӱлеш марий Википедийыште 9 375 лаштык уло. Таҥастараш гын, англичан Википедийыште иктаж 4 000 000 статья, рушла - 1 000 200, татарла - 25 000 гыч 30 000 марте. Курыкмарий Википедийын администраторже Валерий Аликов ыле, тудо, чаманен каласем, колен колтыш. Мемнан Википедийышке тыгак Арто Мойсио воза. Тудо финн, Хельсинкыште ила, пенсийыш лектын. Вара Сергей Иванов воза, тудо Москваште ила, шкеже Удмуртий гыч, кызыт пенсийыш лекташ жапше шуын. Вадим Протасов - мемнан марий Википедийын администраторже. Марий Википедийыште кеч-кӧ нерген возаш лиеш: ава, ача, коча, шольо нерген, школ, чодыра нергенат да т.м. Шке нерген, конешне, сай огыл возаш, но кажныже возен кертеш палымыж нерген. А вот руш Википедийыште чыла нерген возаш ок лий. Тушто кӱлеш значимость, айдеме значимость. Мутлан, айдеме филолог гын, тудо лийшаш минимум кандидат наук. Англичан Википедийыште минимум профессор лийшаш. Кунам те кучылтыда марий йылмым интернетыште але компьютерыште, тыланда кӱлеш полыш. Те тыгак тиде сайтыш пурен кертыда: wiki.fu-lab.ru. Тиде сайтыште муын кертыда марий клавиатурын раскладкыжым (компьютерыште марий буквам кучылтын возаш), электрон мутер-влакым, марий йылмын правописанийжым аклыше системым. Тыгак OCR-ым - тиде кунам ме сканироватлена марий текстым да распознанийым ыштена, тиде программе пеш полша. Эше тытай сайт уло: dict.fu-lab.ru. Тыште тӱрлӧ финн-угор мутер-влак аралалтыт, тыштак марла-рушла кугу мутер вераҥдалтын».

Кузе каласыш Андрей Чемышев, марий Википедийыш кажныже возен гына огыл, тыгак пурен, иктаж-могай йоҥылышым тӧрлен кертеш. Википедийыште кӧ, кушеч да кунам тӧрлымыжым вигак палаш лиеш. Тушко нимогай регистраций деч посна, аноним лӱм дене пураш гынат, палаш лиеш, кушечын да кӧ уверым тӧрлен. Тиде IP-адрес дене кылдалтын. IP - компьютерный сетьыште уникальный сетевой адресын узелже, кудыжо IP протокол негызеш чоҥалтын.

Чолга еҥ-влак, пашада умбакыжат ушныжо!

Оҥай вашлиймаш нерген Надежда Имаева -
«Арслан» этнокультур журналын тӱҥалтыш корреспондентше - каласкален.
#МариАрслан #Морко #мари #марикалык #самырыктукым