Книгам лудам гын, каныме гай чучеш

2 апрель - Йоча книган тӱнямбал кечыже. Кызытсе пагытыште икшывым книга деке ача-ават, туныктышо-влакат кумылаҥдаш тыршат. Тыгак ты сомылым книгагудышто ыштыше еҥ-влак виктарат. Нунын кокла гыч иктыже – Марий Эл Шернур район Кугу Мушко ялысе книгагудышто тыршыше Раисия Степановна Шабердина. Тудо йоча-влакым чот йӧрата, книга деке шӱмаҥден шога.

- Раисия Степановна, ондак шкендан нерген палдарыза: кушто шочын-кушкында, кушто тунемында?

- Шочынам Кугу Мушко ялыштак. Ачам кином ончыктен, авам колхоз пашам ыштен. Авам тÿр тÿрлаш кÿштен гын, ачам «книгам луд» манеш ыле. Тыгак илыш туныктен: кином ончаш пеш йöратем, книгам лудам гын, канымем гай чучеш. Тунемынам Кугу Мушко тÿҥалтыш школышто, вара Кугу Коклалаште кандаш классым пытаренам. 1976 ийыште Шернур кыдалаш школыш толынам. Тиддеч вара Йошкар-Олашке 11-ше №-ан ГПТУ-ш каенам. Ачам эреак «заводышто пашам ышташ кÿлеш» манеш ыле. Тыге 8-ше полупроводниковый заводыш толын лектым. Но завод паша чонемлан йöршынат ыш келше. Садлан сберкассыште ышташат тунем ончышым. Туштат ыш келше. Социальный аланыштат ыштышым, но адак «мыйын огыл» манын умылышым.

- А кузе книгагудыш толын лектында?

- Шкемым 1978 ий гыч 1981 ий 21 февраль марте кычальым. Да, муым. 1981 ий гыч Кугу Коклалашке библиотекарьлан пурышым. Шулдыремак кушко. Умылышым: тидыже мыйынак пашам. Кеч тунам книгамат стеллажыш шогалтен моштен омыл, еҥ дечат вожылынам, но, шке веремым мумеке, чыла нелылыкым чыташ лиеш. Да шинчымашым погаш кӱлеш. Тыге Марий культпросве училищым тунемаш кайышым. 1982 ийыште Кугу Мушко библиотекыш куснышым. Таче мартеат тыштак тыршем. Чылаже ынде 35 ий библиотекыште пашам ыштем.

- Тиде паша куштылгыжак огыл, келшеда?

- Куштылго паша нигуштат уке. Паша чонетлан келша гын, веле илымет шуэш, кажне кечын пашашке пайремышкыла кает. А мый ом моктане, но юмылан да изамлан таум ыштем, тиде пашам муын пуымыштлан. Мый чынак пашам дене кугешнем, йöратем. Тыште тÿҥжö книгам йöратымаш гына огыл, а калыкым йöраташ, пагалаш кÿлеш.

- Тынар ий пашам ыштыме жапыштыда очыни шуко оҥай лийын? Каласкалыза иктыжым.

- Ондак библиотекыш калык лыҥак (шуко) коштын. Шинчаш верат уке ыле. Но икана ик чулым рвезе библиотекыш пурыш, саламлалте да ÿстембаке, кÿртньö оратам луктын пыштыш. А вара мый декем лишеме да мотоцикл нерген книгам пуаш йодо. Шке семынже книгам лудын-лудын, кÿртньыжым рончаш пиже. А мый ик шомакымат пелешташ öрын шинчышым.

- Ондак книгам шукырак лудыныт, кызытсе пагытыште интернет чыла алмаштен. Тидын нерген мом ойледа?

- Илыш ик верыште шогышаш огыл, ончыкак кайыман. Но чаманаш логалеш, рвезе калык книгам шагалрак лудеш. Вет электрон книгам лудеш гын, тидыже пеш сай ыле, но тудыжымат шукын огыт ыште. Кодшо курымын 80-ше, 90-ше ийлаштыже книгам черетыш возалтын лудыныт, кином кажне кечын гаяк онченыт. Санденак дыр таче самырыкъеҥ-влакын ваш умылымашышт лушкен, порылык шагалемын. Руш манмыла, общений уке.

- Лудшо-влак могай ийготан улыт?

- Утларакше йоча ден пенсийыш шушо ийготан-влак.

- Кузе мый палем, Те книгагудышто тӱрлӧ мероприятийым йоча-влак дене эртареда. Икшыве-влакым погаш неле?

- Эн ончычак йоча-влакым йöраташ кÿлеш. Йöратымаш уло гын, нуно шкештак тый декет толын иктаж-мом ышташ, эртараш йодыт. Теве 2016 ий - кино идалык, сандене кино да, эн ончычак, марий кино нерген каласкалаш, ончыкташ шонем. Икымше киноактёр нергенат шарналташ кÿлеш.

- Иктаж-гана вес паша верыш куснаш шонымаш шочын? Тидым ышташ мо шогалтен?

- Вес паша нерген шонымаш нигунамат лийын огыл.

- Раисия Степановна, Те пеш шуко книгам лудыда, шуко уверым паледа, а шкеже творческий айдеме улыда?

- Мый каласен ом керт творческий улам але уке. Но иктаж-мом уым пашаштем кычал муам гын, кумылем пеш нöлтеш.

- Яра жапда лектеш гын, очыни, тудымат книгалан пӧлекледа?

- Изи годым тÿрлашет тунемын омыл да тиде пашалан тунеммем шуэш ыле. А книга, тудо эре пырля.

- Могай тыланымашда лиеш тачысе тукымлан?

- Самырык-влак пеш уста,чолга, ушан улыт. Мый нунын дене чынак кугешнем, тек нуно илышыштышт спорт дене кылым кучат, тазалыкыштым шуарат, шукырак ушан книгам лудыт.

Вероника Мустаева мутланен.

• Сылнымут
• У ТУКЫМ
• НОВОЕ ПОКОЛЕНИЕ