Христина Александрова: Кызытсе самырык тукым, лудса шочмо йылме дене возымо журнал, книга, газет-влакым!

Olimpiada2_Arslan (1)+.jpg Марий йылме! Шочмо йылме! Мо тиде тыгай? Шочмо-йылме – аван вÿржö дене толшо поянлык. Аза, ош тÿняшке толмеке, эн ончычак аваж дене палыме лиеш, варарак тудын лыжга, шыма йÿкшым колеш. Коча-коваже, ача-аваже, иза-акаже могай йылме дене кутырат, мыйын шонымаште, икшыве тыгаяк йылмым йöраташ да пагалаш тÿҥалеш.

Мыят шке шочмо йылмемлан марий йылмым шотлем. Кугезе коча-ковамат, ача-авамат, родо-тукымемат марий улыт. Нуно марий йÿлам аклат.

Уш-акылжым пойдараш манын, айдеме эн ончычак шочмо йылме дене книгам, газетым, журналым лудшаш. А книгам лудын, йоча але кугыеҥ-влак уым да оҥайым пален налыт.

Книга тÿняшке икымше ошкылым ышташ икшывылан аваже але ачаже, коваже але кочаже полшышаш улыт. Газетым я журналым лудаш мыйым йöратыме Лида коваем туныктен. Эн ондак тудо марла йомакым каласкален, ныжылге йÿкшö дене сылне деч сылне мурым мурен, вара книга-влак дек куснен. Лида коваем эн ончычак буквам туныктен, жап эртымеке, лудашат тунемын шуым. Ковам тунам тыге пелештыш: « Уныкам,пеш молодец улат, умбакыжымат эре лудын шого. Книган юзо вийже уло, тудо эре сайлан веле туныкта, ушан ойым пуа.» Лида коваемын мутшым кызытат порын шарналтем.

Жап писын эрта,школышкат каяш врема толын шуын. Кидыш мотор пеледыш аршашым кучен, икымше классыш йывыртен ошкылынам. Тушто мыйым кокымшо авам, икымше туныктышем, шокшын вашлийын. Мемнам, икшыве-влакым, возаш, лудаш, шотлаш туныктен.

Мый тунамак книган кÿлешлыкшым умыленам да шуко лудаш тÿҥалынам. Лудат гын веле ушет пойдаралтеш, лудат гын веле илыш корныш пеҥгыдын тошкалын кертат. Кажне школ пелен библеотеке уло. Йоча-влак тушко уло кумылын коштыт, у книган толмыжым веле вучат. Азъял школ пелен библиотеке кугужак огыл гынат, но кÿлешан книгам, сай материалым эре муаш лиеш. Тиде книгагудысо кажне книгам, журналым лудаш тыршем.

Талантан, уста писатель, поэт-влакын произведенийлаштым лудын лекмеке, айдеме иктешлымашым ыштен кертеш: мо тыгай осал да мо тыгай сае. Морко районна шуко талантан айдеме-влак дене кугешна, чаплана: Сергей Григорьевич Чавайн, Валентин Колумб, Олык Ипай, Миклай Казаков, Никандр Лекайн да тулеч молат. Икымше классыште туныктышем, Елена Леонидовна Смирнова, нине поэт да писатель-влакын илыш корнышт дене палдарен, нунын произведенийыштым лудын пуэн. Поснак мыланем Сергей Григорьевич Чавайнын «Книга» почеламутшо шарналт кодын. Тиде почеламутышто С.Г.Чавайн книган кÿлешлыкше нерген возен, йоча-влаклан туныктен ойлен, книгам лудаш кÿштен.

Кеч-могай поэт, драматург, писатель, журналист книгам лудшаш…

Кызытсе самырык тукым книгам лудаш моткоч öркана. Нуно телевизорым ончаш, компьютер дене модаш йöратат. Шукынжо тыге жапыштым эртарат. Тыге илышна ончыко кая мо? Уке! Книга – мемнан эн ÿшанле йолташна. Тудо мемнам илаш туныкта, кÿлеш каҥашым пуа.

21 курымышто самырык тукым йылмым арален кодымо нерген шагалрак шона. Но марий йылме дене шуко газет, журнал, книга-влак савыкталтыт. Мыйын ешем кажне газетым куанен лудеш. Мутлан, «Ямде лий» газетлан подпискым икымше гана первый классыште тунемме годым ыштыме. Мый икшыве-влакын возымо статьяштым куанен лудынам. Шуко газетым лудмо мыланем полшен мо? Полшен! Кумшо классыште тиде газетым лудмек,иктешлымашым ыштен шке возгалаш тÿҥалынам. Икымше заметкем-влак «Морко мланде» газетеш савыкталтыныт. Нуно «Морко кундем» да «Йöратыме школем» маналтыныт. Могай куан, кунам тыйын возыметым газетеш печатлат?! Тиддеч вара эшеат лудаш да возаш кумылем лектын. Книгамат шукырак лудынам, веет шуко уым пален налат - сайынрак возен кертат.

Изинек сылнымут тÿня деке лишыл улам, туддене пеҥгыде кылым кучаш тыршем. Тыге 2010 ийыште «Ямде лий» газетышке сылнымутым тÿрлö жанр дене чолган возен шогымем сайын акленыт: йоча газетын икымше редакторжо Зинаида Емельянова Яковлева, лÿмеш премий лауреат лÿмым сулен налынам. Тыгак Юнкор слётыш миенам. Тушто т талантан шуко еҥ дене вашлийынам. Мутлан, Зоя Дудина, Юрий Ильич Соловьёв, Анфиса Эманова да тулеч молат. Нунат мыланна лудаш, возаш кÿлмö нерген шагал огыл каласкаленыт, сылнымут тÿняшке мемнам ÿжыныт. Чынжымак,тиде тÿня моткоч оҥай, весела.

Книга-влак мемнам, самырык тукымым , молан туныктат? Тиде йодышым кажне айдеме шкаланже пуа, очыни. Мыйын шонымаште. Нуно кугыракым пагалаш, изиракым чаманаш; ача-авам, коча-ковам, родо-тукымым,йолташ-влакым аклаш; шочмо йылмым, шочмо кундемым йöраташ туныктат.

Йоча-влак! Кызытсе самырык тукым, лудса шочмо йылме дене возымо журнал, книга,газет-влакым! Йылмыдам пойдарыза! Марий улмыда деч ида вожыл! Кундемдан уста, талантан айдеме-влак дене кугешныза! Чынак, книган уло юзо вийже - ÿмыр мучкыда шарныза! Икшывыда-влакланат тидым ушештарен шогыза! Шкежат лудаш ида öркане!

Автор: Христина Александрова, Марий Эл Морко район Коркатово лицей.
Тиде сочинений дене «Журналист лий» республикысе конкурсышто сеҥен.