Таче Россий печать кечым палемдена. Пайрем вашеш Марий Элын культур, печать да калык-влак кокласе кыл шотышто министерствын печать да массовый коммуникаций управлений начальникше В.Маркин дене вашлийын мутланыме.

- Владимир Анатольевич, таче, 13 январьыште, Россий печать кечым палемдена. 2014 ийым иктешлышыла, республикысе печать отрасльыште кугу вашталтыш семын мом палемдеда?

- Эртыше 2014 ий куштылгыжак лийын огыDEN_2562л. Республикыштына кугыжаныш полыш дене лекше массовый информаций средство-влакым арален кодымо. Южыжо ынде икмыняр лу ий дене сурт еда уверым шара. Радио ден телевиденият пашам ыштат. Районысо газет-шамыч кокла гыч нылытше рушла-марла вариант дене савыкталтеш. Икмыняр районышто арня але тылзе еда марла ешартыш лаштыкым луктыт. «Тукым памаш» газетым жаплан лукмым чарныме. Икмыняр районым авалтыше газетым Шернур райгазетын редакцийже ямдыла ыле. 2014 ийыште тудым лукмо огыл. Ик амалже семын специалист-влакын ситыдымашыштым палемдыман. Газетын пӱрымашыжым жап рашемда.

- Марий журналистикыште чӱдылык шукертак шижалтеш. Марий кугыжаныш университетыште журналистлан туныктат гынат, тудым тунем лекше-влак кокла гыч шукынжо вес кундемыш пашам ышташ каят.

- Икмыняр ий почела университетыште марла-рушла да рушла возышо-ойлышо-шамычлан ик-кок вер дене целевой верым ыштыме. Но тунемын пытарыше-влак кокла гыч райгазет редакцийыш толаш кумыланже уке гаяк. Журналист-влакын кокла ийготыштат кугемын толеш. Тыгак тӱҥ редактор корпусат «шоҥгемеш». Пашадар печать отрасльыште кугужак огыл гынат, эртыше идалыкыште тудым эшеат кугемдаш манын, йӧным кычалынна.

- 2014 ийын кокымшо пелийжылан газет ден журнал-влакын подписке акышт трукышто кӱзен каен ыле. Тидым эн ончычак регионысо, районысо ден национальный СМИ-шамыч шижыныт.

- Районласе газет-влак тиражыштым арален коденыт. Икымше пелийыште подписчик-влакын чотышт кеҥежымсе деч эре шукырак. Республикысе газет-шамычын тиражышт 2014 ийын икымше пелийыштыже шагалемын ыле, молан манаш гын подписке услуго чот шергеште. Полшаш тыршена чыла газетланат: республиканский субсидий дене лекшыланат, контракт почеш пашам ыштыше-влакланат. Газетын тиражше да тудлан полышым пуымо кугытлан анализым ышташ гын, теве мо палдырна. Полышыжым ий гыч ийыш шукемден толмо, но газет-влакын тиражышт ий гыч ийыш шагалемеш. Тугеже газетын тиражше республикысе бюджет гыч ойырымо окса кугыт дене йӧршынат кылдалтын огыл. Эн ончычак газетын кӧргӧ содержанийже поян лийшаш. Мутат уке, подписчик тудын акшымат онча. Мыйын шонымаште, бюджетна гыч кӱлеш наре полыш ойыралтеш. Лудшым шке велыш савырыме йӧным кычалман. Нимом шылташ: самырык-влак утларакшым Интернетыште шинчаш кумылан улыт. Но кагазеш пыштыме газетымат, электрон версийымат лудаш кумылан-влак эреак лийыт, шонем.

Национальный газетым лукмаш – кугыжанышын, вес семынже, Марий Эл правительствын, социальный функцийже-влак кокла гыч иктыже. Граждан-влакын чын уверым шочмо йылмышт дене налаш правашт уло. А ме тидлан йӧным ыштышаш улына. Почто газет ден журналын кажне номержым лудшо деке жапыштыже намиен шуктышаш. Тидыже эреж годымак огеш шукталт. Санденжат тений гыч республиканский газет-влак — «Марий Эл» ден «Марийская правда» — арнялан кок гана лекташ тӱҥалыныт. 2015 ийыште «Марий Эл» газетын 100 ияш лӱмгечыжым кумдан пайремлыме шотышто 2014 ий 22 октябрьыште Марий Эл правительствын кӱштымашыже лектын. Оргкомитет ышталтын. План пеҥгыдемдалтын. Тудын дене келшышын, пашам ышташ тӱҥалына.

- Владимир Анатольевич, книгам савыктыме пашам кузерак акледа? 2014 ийыште республиканский бюджет кӱшеш мыняр книгам савыктыме?

- Печать да информаций управлений социально кӱлешан литературым лукташ кугыжаныш полышым пуымо йодышлан вуйын шога. Тений кудымшо гана Идалыкын книгаже конкурсым эртарышна. Жюри член-влакын идалыкын книгажлан «Югорно» эпосым ойырен налмышт дене мый тӱрыс келшем. Тудо мемнан полшымо дене лектын. Кажне ийын кугыжаныш полышым 18-20 тӱрлӧ книгам лукташ пуаш тыршена. Чумыр налмаште, республикыштына тӱрлӧ йӧн дене 450 утла книга савыкталтеш. Тыште научныйжат, монографийжат шотлалтыт. А 18-20 книга радамыш сылнымут литератур, публицистике пурат. Идалык мучаште комиссийын заседанийже лийын. Тушто 2015 ийыште кугыжаныш полыш дене савыктен лукшаш книга-влакым ойырымо. Чыла сай лиеш гын, 20-21 изданийым лукшаш улына.

Кызыт калык книгам пеш шагал налеш. Кевытлаш лукмеке, икымше ийыште 200-250 экземпляржым гына ужалат. Тӱҥ шотышто, 500 экзепляраным савыктена. Тиде, мутат уке, пеш шагал. Вет республикыштына библиотекыжак 300 утла уло. Кажныже икте дене налеш гынат… Икманаш, савыктен лукмыжым эше лудшо деке намиен шуктымо йодыш пӱсын шога.

Республикыштына кугыжаныш капиталан ик полиграфический предприятий гына. Тиде – «Марий Эл периодике» издательстве» акционер обществе. Молышт, нылле утла, частный полиграфий улыт.

- Лудшо йолташна-влак Марий Эл радиошто южо вӱдышын йӱкшым огыт колат, мемнан деке йыҥгыртен йодыт.

- Марий Эл радиошто кугу вашталтыш уке. Ончычсо семынак латкум шагат эфир гыч ик шагатше – татарла. Сокращений манме уке. Еҥ-влак вашталтыт: икте кая гын, весе толеш. Штат почеш пашам ыштыше-влак чыланат верыштышт улыт. Радио умбакыжат пашам ышташ тӱҥалеш.

- Редакций-влак тӱрлӧ форман собственностьышто улыт. Кугыжаныш полыш деч посна национальный савыктышлан илен лекташ пеш неле. Уверым шарыме деч посна нуно эше калыкын йӱлажым, йылмыжым аралаш полшат. Республикысе СМИ-влакын ончыкылык вияҥме корнышт могайрак?

- СМИ йодышым виктарыше икмыняр структур уло. Нунын кокла гыч иктыже – Печать да массовый коммуникаций шотышто федеральный агентстве. 2015 ийыште регионласе СМИ-шамычлан ойырышаш чумыр грантыштым кум пачаш шукемденыт. 2015 ийыште тудо 300 миллион теҥге лиеш. Ик условийже теве могай. Грантым налшаш конкурсыш «учреждений» статусан СМИ-влак ушнен огыт керт. Жапыштыже келшыше проектым возышо-шамыч ешартыш кугыжаныш полышым, тудын кугытшо 100 тӱжем гыч ик миллион теҥге марте, налын кертыт. Тыге СМИ-влаклан оксам шке гычат ыштен налаш темлалтеш. А такше кеч ООО, кеч казенный предприятий лийышт, шке ӱмбаке налме обязательствым шуктен толмо. Тӱрлат лиеда, но парымым пуашак тыршыме.

- Владимир Анатольевич, таче – Российын печать кечыжым палемдена. Коллеге-влаклан могай тыланымашда лиеш?

- Отрасльысе предприятий-шамычлан умбакыжат сай лектыш дене пашам ышташ, журналист лудшылан, возышо полиграфист ден издательлан, икманаш, икте-весылан кӱлешан лияш, поро кумыл дене илаш тыланем. Радио ден телевидений пашаеҥ-шамычат оҥай, аналитический передачышт-влак дене куандарышт. Газет ден журнал-шамычын тиражышт шукемже, книгамат шукырак савыкташ, еҥ-влакын шочмо йылме дене уверым налаш йӧнышт эре лийже. Пайрем дене, коллеге-влак!

- Пеш кугу тау, Владимир Анатольевич, вашлийын мутланаш келшымыланда. Тендамат У ий, Россий печать кече дене саламлена.

- Тау.

Светлана Пехметова мутланен.
Снимкыште: В.Маркин (шола гыч икымше) — коллегыже-влак дене.
Д.Речкинын фотожо.

Биографий: Владимир Маркин 1962 ийыште Украина ССР-ысе Ровно олаште шочын. 1979 ийыште Йошкар-Оласе 11-ше номеран кыдалаш школым тунемын лекме деч вара Горький лӱмеш Марий политехнический институтын машиностроитель факультетыштыже шинчымашыжым нӧлтен. «Биомашприбор» заводышто цех начальник марте кушкын. 1997 ий гыч Марий Эл президентын администрацийыштыже тӱрлӧ должностьышто ыштен. 2003-2004 ийлаште Москваште Россий Федерацийын президентше пеленсе Марий Элын постоянный представительже лийын. 2004 ий гыч - Марий Элын культур, печать да калык-влак кокласе кыл шотышто министерствын печать управлений, а 2010 ий гыч печать да массовый коммуникаций управлений начальникше.

Налме вер: http://gazetamariel.ru.

13 январь - Россий печать кече. СМИ нерген лудаш, ончаш>>>