2014 ий 12 февральыште Кужэҥер район Токтайбелякыште Коҥга пайрем гӱжлен. Тушко пошкудо ялла, Торъял район, Кужэҥер посёлко, Йошкар-Ола гыч уна-влак чумыргеныт. Пырляшке «Саскавий» марий ӱдырамаш ушемын еҥже ден Республикысе марий тӱвыра рӱдерын пашаеҥже-влак - Ириада Степанова, Людмила Кошкина, Светлана Бочкарёва, Эльвира Куклина - ушненыт.

«Саскавий» ушем деч саламлымаш мутым организацийын у вуйлатышыже Ираида Степанова ойлен. Тудо ушемын тенийлан палемдыме тӱҥ сомылжо-влак дене палдарен. Пайрем дене Кужэҥер район администраций вуйлатышын алмаштышыже Людмила Фадеева саламлен. Тыгак вашлиймаште Кужэҥер район администраций вуйлатышын эше ик алмаштышыже Нина Сергеева, районысо тӱвыра пӧлкам вуйлатыше Дмитрий Волков лийыныт.

Ужарге, йошкарге, канде, нарынче, ошо… Да, кумда олык лапыште улмо гай веле чучеш – тыгай шижмаш кеч-могай марий пайремыштат шочеш, вет марий ӱдырамашын тачысе калык вургемжым пеледыш денак таҥастараш лиеш. Коҥга пайремым сӧрастарыше кажне ансамблят тӱжвал сынже, койыш-шоктышыжо да мурыж дене ойыртемалтын. Тыге калык чоным Кужэҥер районын икмыняр ялже гыч - «Ший памаш» (Токтайбеляк), «Ош пеледыш» (Чодраял), «Муро аршаш» (Тумньымучаш), «Ший оҥгыр» (Тошто Йӱледӱр) да Торьял район Кузнеч ял гыч «Весела кова-влак» фольклор ансамбль-шамыч куандареныт.

Онаеҥ Вячеслав Актуганов Коҥга пайремын кӱлешлыкше да ойыртемже нерген каласкален. Тудын палемдымыж почеш, коҥга калыкын илышыштыже моткоч кугу рольым модын: айдемын ош тӱням ужмыж гычак тӱҥалын, ӱмыржӧ мучко тудо ырыктен, пукшен, йӱктен, осал деч арален, черымат эмлаш полшен. Мутлан, азам шочмекыже вигак коҥга ончыко пыштеныт – таза, патыр кушшо манын, а шуко еҥ коклаште азан саҥгашкыже коҥга шӱчым йыгалтеныт – аралтышым ыштеныт.

Да, коҥган вий-куатше кугу. А тушто кочкышыжо могай тутло лиеш! Команмелна, пулашкамуно, шӱр, пучымыш… Шӱвылвӱдым нелде от чыте.

Чынже дене, кажне пайремын шке келге шонымашыже, эртарыме шотшо улыт. Тудым тукым гыч тукымыш кусараш тыршыман. Но лачак Коҥга пайрем годым Токтайбеляк клубыш самырыкше-влак шагал толыныт ыле… Да коҥгажымат таче чыла суртышто от вашлий. Туге гынат, ончычсым шарналташ гын, Коҥга пайремым Токтайбеляк кундемыштак чот палемденыт. Тунам кугу пазар лийын, кажне суртышто коҥгаште кӱэштмӧ кочкышан поян ӱстел пушланен. Коҥгалан, сийлан тауштен, озакугыза сортам чӱктен, Юмо деч сай тазалыкым, илыш перкем йодын. Вара икте-весе деке унала коштыныт, ваш-ваш сийленыт, марий сем почеш муреныт, куштеныт.

Тиде пайремым таче шарнымаш да тӱшка калык коклашке шарымаш – сай йӱлам арален кодымаште кугу ошкыл. Вес тыгай кӱлешан ошкыл: 13 февральыште Кужэҥер Йывансолаште район кӱкшытан семинар эртен. Тушто ял шотан илемла гыч тӱвыра пашаеҥ-влак чумыргеныт, школлаште шочмо йылмым кузе туныктымо, культур пӧртлаште тӱвырам, йӱлам арален, вияҥден колташ полшышо мероприятийым кузе эртарыме нерген ойленыт. Пример шотеш Йывансола клубын пашаж дене Евгений Каменьщиков – «Мурсескем» ансамбльым вуйлатыше, худрук – палдарен.

Автор: Эльвира Куклина.