Агытан идалык могай лиеш
Вход на сайт
Марий календарь почеш, 2014 ий - Агытан идалык. Тудо 22 мартыште мемнан деке толын шуэш. Тыгак 1918, 1950, 1982 ийлаште лийын.
Идалык шуко шотышто шке шырт корныжым налеш. Агытан тӱргоч койышланаш йӧрата, тунамак тошто кыша деч кораҥаш огеш тошт. Ийгот уш-акыллан эҥертен эртышаш, но аралтыш йодыш ылыжеш гын, агытан нигунамат шке сурт-печыжым огеш кудалте: илышым чаманыде аралаш пижеш. Налаш 1918 ийым. Йошкар армийын да Ош армийын агытанышт сурт-пече аҥалан ажгыненак шогеныт. Пӱртӱсын ойжо почеш, рвезе вий - Йошкар армий - сеҥышыш лектеш.
1950 ийыште Йӱдвел да Кечывалвел Корей коклаште сар тарванен. Тиде сарыште аяртыше да полышкалыше семын США ден СССР тавадаҥ шогеныт да элым шке идеологийыштлан келшышын кок ужашлан пайленыт.
Палемдыман, СССР-ым ик эн кӱкшын вияҥден шогышо генеральный секретарь Леонид Брежнев (1982 ий) колен.
Агытан ийыште оҥай, чон почын вӱден наҥгайыше-влак шочыныт. Мутлан, Францийыште Робеспьер, Вольтер.
Агытан мландӱмбалне кеч-можымат эре удырен, чыве-шамычлан шергакан шер пырчымат муын сеҥа, садлан тиде ийыште шанчызе, геолог, мутмастар-влак уло тӱням ӧрыктарыше открытийым ыштен сеҥат.
Идалык лектышан лийшаш. Шурно лӧзан, пӱкш, емыж, саска пушеҥгылаште поген пытарыдыме шочшаш. Агытан шке чыве-влакшым эре пукшен луктеш, сандене мемнан Россий воктен улшо шуко элым шке ӱнаржым пыштен шке пукшашат тӱҥалеш.
Тидымат палемдаш уто огыл: агытан-влак койышан веле огыл, капкылланат мотор лийыт, уш-акыллан пӱсӧ улыт. Шке муралтыме йӱкышт дене осалым калык ӱмбач кораҥден сеҥат.
Агытан ийыште шочшо-шамыч уста вуйлатыше улыт, но пашашт ала-молан мучаш марте гына огеш ышталт. Амалже: нунын муралтымышт кӱчыкын йоҥга. Нуно чыланат тыныслын пашам виктараш тыршат, но иктаж-можо огеш келше гын, шке коклаштышт кыжганыман, пыстыл шыжымешке ылыжмашым тарватат. Нуно нигунамат весе ӱмбаке шке огыт кержалт, кержалтыт гын, вучо веле - чолган шогат.
Агытан идалыкыште калык поснак моторын чияш тӱҥалеш. Нунын чылажат йылгыжше лийшаш, калыкым ӧрыктарышаш. Тиде шушаш ийын шырт койышыжо.
