"Ший Пампалче": Марий ӱдырын вуешшумо кечыже (фото, видео)

"Ший Пампалче" фильм. "Марий Эл" ГТРК.

Ший Пампалчын але Юмынӱдырын кечыже? Тидын нерген «Саскавий» марий ӱдырамаш ушем эше ӱмаштак ноябрьыште йыргешке ӱстел годым ойлен. Ончыч тудым Юмынӱдырын кечыже манын лӱмдаш шоненыт, но икмыняр тергымашым эртарымеке, 23 октябрьыште Марий кугыжаныш университет ден И.С.Палантай лӱмеш тӱвыра ден сымыктыш колледжын студентышт «Ший Пампале» лӱман у йӱлам ончыктеныт. Шонымашыже иктак: тошто йӱлам шарналтен, илышыш у, Марий ӱдырын вуешшумо кечыжым шыҥдараш. А тиде пайремым ончаш МарГУ-шко кызыт Йошкар-Олаште эртыше Регион-влак кокласе «Марий пайрем-влак да илыш-йӱла» семинар-практикумыш чумыргышо-влак толыныт.

Тений (2013 ий) кеҥежым Российысе марий ӱдыр-рвезе-влакын V слётышт годым ик лужа Марий ӱдырын вуешшумо кечыж дене кылдалтше проектым ямдылен ыле. Тунамак «Саскавий» ушем дене вашлиймаш эртыш – МарГУ гыч ӱдыр-влак ты йӱла дене кылдалтше изирак сценкым ончыктышт. Вара слётысо тӱвыра министр Владимир Аптулаевын виктарымыж почеш «Юмынӱдыр» конкурс лие. Ты проектым Финн-угор студент-влакын ассоциацийыштым вуйлатыше В.Аптулаев культурологий доктор, «Саскавий» вуйлатышын алмаштышыже Галина Шкалинан полшымыж дене умбакыже вияҥден – тудо сценарийым возен. Сценарий негызеш Спиридоновын «Югорно» эпосшо возын.

А тӱрыс йӱлам ямдылымаште кугу команде тыршен: тиде – университетын туныктышыжо ден студентше-влак да И.С.Палантай лӱмеш колледжынат тунемшыже-вшамыч – тушеч «Чинчивый» ансамбль кӱсле дене шоткен. Ший Пампалчын рольжым МарГУ-н 4-ше курсыштыжо тунемше Мария Ильина келыштарен.

Тыгак ты йӱлаште ятыр мурым кучылтмо. Муро да сем шотышто пашам профессор Олег Герасимов виктарен. Куштымашым профессор Славик Асмаев ден доцент Нина Макарова шынденыт. Йӱла шотышто ой-каҥашым доцент ден профессор-влак Лидия Москвина, Наталья Глухова, Зоя Иванова пуэн шогеныт, вокал дене Людмила Соловьева пашам ыштен.

Тыгай йӱла моло калыкынат уло. Мутлан, китай, япон-влакын, Израильыште. А марийын ӱдырпуч, ӱдырсий лийыныт. «Ик шотшо дене шкенан поян шондыкланна эҥертен, тушеч, мутлан, ӱдырпучым, вургемым, марий мурым, куштымашым луктын да тачысе кечылан келыштарен, самырыкын марий улмыжым палдарыше у йӱла шочыкытымо, да умбакыже тудо калыкын йӧратыме пайремышкыже савырна манын, ӱшаныме шуэш», - каласыш Галина Шкалина.

«Тиде йӱлам видеош сниматлен, калыклан палдараш гын, пеш сай лиеш. Тунам ты материалым шуко вере кучылташ йӧн лектеш: школ практикыште, загсыште, клубышто. Тыгак фольклорым тунемме годымат кучылташ келша», - палемдыш профессор Н.Глухова.

Кужу ӱмыран да марий самырык вийым уэмден, нӧлтен шогышо лий, Ший Пампалче пайрем але Вуешшушо марий ӱдырын кечыже.

Автор: Эльвира Куклина ден Андрей Кошаев.