Пытартыш жапыште Марий кундем, тысе калык, нунын тӱвырашт да йӱлашт Россий да тӱнямбал кӱкшытыштат шуко еҥым сымыстарат, чыла тидым пален налаш кумылаҥдат. Теве кызыт Моско гыч Марий Элыш толшо уна-влак марий калык нерген 52 минуташ документальный фильмым войзат. Тиде пашам «Мир» лӱман кугыжаныш-влак кокласе телерадиокомпаний ворандара.

• «Мир» марий ю-влак нерген фильмым войза (видео)
• Марий-влак нерген «Мир» войза (рушла; видео)
• "Мир" телерадиокомпаний "МАРИКИНОм" сниматлен (фото)

Ынде нылымше ий «Мир» телерадиокомпаний «Российысе калык-влак» проектым Руш географий обществын полшымыж дене илышыш шыҥдара. Тиддеч ончыч тюрк калык-влак нерген фильмым войзеныт гын, пытартыш жапыште финн-угор калык-влакым шымлат. «Финн-угор-влакын историйышт йомакысе шондык гай: ик настам луктат – ӧрат, весым ужат – кумылаҥат», - ойлат проектым виктарен шогышо-влак.

Марий кундемышке кызыт пашаче команде толын. Нунын дене лишкырак палыме лийына: Елена Туманова – продюсер-корреспондент. Тудо чыла деч ончыч посна регион дене кылым ышта, кӱлеш верым, еҥым кычалеш, мутланен келыштара.

Проектын авторжо - Елена Заднепровская. Мутат уке, кином сниматлыме годым оператор деч посна нигузеат ок лий. Проектын да «Мир» телерадиокомпанийын тӱҥ режиссёржо, опрераторже – Дмитрий Ходаковский. Тудо Россий телевидений академийын еҥже, «ТЭФИ» телевизионный конкурс годым оператор-влак коклаште эн сайжым ойыраш полша. Шкеже С.А.Герасимов лӱмеш ВГИК-ым тунем пытарен, «За заслуги перед Отечеством» кокымшо степенян орденым нумалеш.

«Российысе калык-влак» проектын вес операторже - Александр Зильбер. Кушто гына лийын огыл! Российым гын тореш-кутынь кудалышт пытарен. Моткоч ласка, чытышан, кугу опытан да вашталташ лийдыме еҥ. Тыге ойлат тудын нерген пырля пашам ышышыже-шамыч.

Елена Туманован палемдымыж почеш, марий – шкешотан, моло деч ойыртемалтше калык. «Вес калык-влак кузе-гынат мо улыштым арален кодаш тыршат гын, те таче тиде йӱла поянлык дене тӱрыс пайдаланен иледа. Тудо тендан кызытат уло», - изишак ӧрмалген, но тунамак куанен ойла продюсер.

«Мыланна этнографий, калык йӱла моткоч шергакан, сандене чыла тидым шымлен, иктешлен, кином ыштена», - каласыш Елена Заднепровская. Тудо тиде кечылаште онаеҥ Александр Таныгин дене вашлиймыжым шарналтыш. Моско гыч толшо-влакым марий калык юмыйӱлан сандалык дене кылдалтмыж дене ӧрыктарен. Тыгак нуно моткочак Овдам ужнешт. Вет марий калыкын ешыштыже кеч ик ӱдырамаш да Овда дене вашлийын, тудым пален. Тиде шонымаш тора уна-влакымат эрыкеш огеш кодо, садланак Морко кундем Карман курыкышко вашкат.

Кином ыштыше-влак сонарзе-шамыч денат вашлийнешт – тысе маскам войзынешт, вет Марий Эл Республикын флагыштыже кызыт маска ончыкталтын.

Шӱвырым кузе ыштыме татымат сниматлат. Тыгак 20 сентябрьыште Чарла кремльыште «Чон ӱжеш Марий паркыш» каныме касыште лийыт. «МАРИКИНО» студий да тудын у пашаже – «Ял ӱмбалне мужыр йӱксӧ» фильм – кузе ышталме нергенат войзат…

Марий калык нерген документальный фильм вес ийын март тылзыштырак лектеш. Тунамак одо калык нерген фильм кӱын шуэш. А ӱмаште карел, коми, манси, мордва, хант калык-влак нерген кино-влак ышталтыныт. Чыла тиде пашам телевизор дене «Мир» каналыште, Интернетыште – «Мирын» сайтыштыже (http://www.mirtv.ru), ютьюбышто (http://www.youtube.com) – ончаш лиеш.

Автор: Эльвира Куклина.